Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Profesor Walery Pisarek (1931-2017)

 

portret prof. Walerego Pisarka

Prof. zw. dr hab. Walery Pisarek zajmuje w nauce polskiej miejsce szczególne, będąc osobą wyłamującą się ze stereotypów uczonego akademickiego, osobowością niezwykłą, która posiada niesłychanie rozległą wiedzę i harmonijnie łączy wartości cenione od wieku XVIII po wiek XXI. Równie wiele jest powodów, dla których powinni znać Go młodzi adepci dziennikarstwa i komunikacji społecznej. A wielu dzisiejszych pracowników naukowych naszego Instytutu (i wielu placówek naukowych, i to nie tylko w Polsce) zawdzięcza Mu jakąś ważną cząstkę swej kariery naukowej. Młodszym pokoleniom studentów i pracowników pragniemy przypomnieć kilka faktów.

Biografia życiowa i naukowa Walerego Pisarka w wieloraki sposób i na różnych etapach życia splatała się z Uniwersytetem Jagiellońskim i naszym Instytutem. Profesor Walery Pisarek przez prawie całe dorosłe życie pozostawał w kręgu oddziaływań naszej Alma Mater, najpierw jako student polonistyki, potem bliski współpracownik i doktorant wybitnego językoznawcy, Profesora Zenona Klemensiewicza; tu też uzyskał stopień doktora habilitowanego i tytuł profesora.

Walery Pisarek  stał się animatorem odrodzenia (po dwudziestoletniej przerwie od czasów stalinowskich) studiów dziennikarskich na Uniwersytecie Jagiellońskim. Prowadził od 1971 roku zajęcia na Podyplomowym Studium Dziennikarskim UJ przy Instytucie Filologii Polskiej, następnie zaś, od 1977 roku – kierował Pracownią Dziennikarską w Instytucie Nauk Politycznych UJ (do 1985 roku). W następnych latach wykładał w Międzynarodowej Szkole Dziennikarstwa na Wydziale Nauk Politycznych UJ, a w latach 1999-2007 - w nowo utworzonym Instytucie Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej. Był wychowawcą i nauczycielem wielu pokoleń polskich dziennikarzy, opiekunem i przewodnikiem naukowym młodej kadry polskich i zagranicznych medioznawców; był dla nich niekwestionowanym autorytetem naukowym i moralnym.

Bardzo ważną, przez połowę życia najważniejszą częścią działalności Walerego Pisarka był Ośrodek Badań Prasoznawczych, z którym rozpoczął współpracę tuż po studiach (w 1958 r.), a etatowo związał się w roku 1962. Od 1969 roku, po tragicznej śmierci Ireny Tetelowskiej, kierował Ośrodkiem Badań Prasoznawczych RSW „Prasa-Książka-Ruch” (jedynym instytutem badawczym tego typu w czasach PRL). Jako prasoznawca i dyrektor stał się symbolem „złotego wieku” Ośrodka. Kierowanie tą placówką kontynuował także w III RP już jako Katedrze Ośrodek Badań Prasoznawczych działającej w ramach wspomnianych wyżej jednostek dydaktycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Z racji pozycji naukowej i kierowniczej funkcji zajmowanej w OBP, od lat siedemdziesiątych XX wieku pełnił wiele funkcji w ważnych organizacjach międzynarodowych zajmujących się masowym komunikowaniem. Był wieloletnim (1976-1988) wiceprzewodniczącym AIERI/IAMCR (International Association for Media and Communication Research) – organizacji afiliowanej przy UNESCO, w jej ramach kierował też już wcześniej, od 1970 r. sekcją bibliograficzną. Był również członkiem Komitetu Ekspertów UNESCO ds. Badań Komunikowania Masowego (1972-1976) i współpracował z nim do lat 90. W latach 1976-1990 kierował  CECOM (Środkowoeuropejskim Centrum Dokumentacji Badań nad Masowym Komunikowaniem) z siedzibą w Krakowie, będącym ogniwem światowej sieci regionalnych ośrodków dokumentacji COMNET. W kraju był m.in. Członkiem Honorowym Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej (od 2008 r.), członkiem Komisji Prasoznawczej PAN (Oddział w Krakowie), a także Komisji Zarządzania Kulturą i Mediami PAU (Oddział w Krakowie).  

Walery Pisarek od 1964 roku zasiadał w kolegium redakcyjnym kwartalnika „Zeszyty Prasoznawcze” – najdłużej ukazującego się periodyku medioznawczego (od końca lat 50. XX wieku), w latach 1991-2012 zaś był jego redaktorem naczelnym. Był ponadto członkiem rad redakcyjnych takich periodyków medioznawczych jak “Journal of Communication”, “Mass Communication Review Yearbook”, „Journalism Studies” , a w XXI wieku – “Studia Medioznawcze” (od 2000 r.) i “Central European Journal of Communication” (od roku 2008). Redagował bądź współredagował międzynarodowy słownik biograficzny Who’s Who in Mass CommunicationEncyklopedię wiedzy o prasieSłownik terminologii medialnej oraz Encyklopedię książki. Pod jego kierownictwem powstały słynne raporty o stanie komunikacji społecznej w Polsce w latach 70., 80. oraz w latach 1980-1981.  

Jako językoznawca i popularyzator kultury języka ojczystego Walery Pisarek przewodniczył, a ostatnio był prezesem honorowym Rady Języka Polskiego przy Polskiej Akademii Nauk; z jej ramienia reprezentował Polskę w Europejskiej Federacji Narodowych Instytucji na rzecz Języka (EFNIL). W latach 1993-2001 przewodniczył Komisji Kultury Języka Polskiego. Był też wiceprzewodniczącym, a potem przewodniczącym Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego. Został też członkiem honorowym wymienionych towarzystw naukowych. W latach 90. inicjował prace doprowadzające do uchwalenia ustawy o języku polskim z 1999 roku.

Był członkiem rady redakcyjnej kwartalnika „Język Polski” i redaktorem kilku edycji kieszonkowych słowników ortograficznych.

Popularyzował poprawną polszczyznę w telewizji, najpierw w audycji „Studio 2”, a od 1987 r. był długoletnim jurorem konkursu (i często autorem tekstu) „Ogólnopolskie Dyktando” w Katowicach i kolejnych inicjatyw tego typu (np. „Dyktando dla Rodzin”, Małopolski Międzyszkolny Konkurs Ortograficzny”, „Dyktando dla Polonii”).

Na dorobek naukowy Profesora Pisarka składa się ponad 700 publikacji, w tym kilkanaście książek i podręczników cenionych przez liczne grono studentów, redaktorów i wydawców oraz wykładowców i badaczy. Są to książki:
Język wiadomości prasowych (wspólnie z M. Kniaginiową) (1967);
Poznać prasę po nagłówkach! Nagłówek wypowiedzi prasowej w oświetleniu lingwistycznym (1967);
Frekwencja wyrazów w prasie. Wiadomości, komentarze i reportaże (1972);
Retoryka dziennikarska (1970, 1975, 1988);
Prasa nasz chleb powszedni (1978);
Słownik języka niby-polskiego, czyli błędy językowe w prasie (1978);
Aktywność, preferencje i świadomość kulturalna społeczeństwa polskiego (1981), wspólnie z T. Gobanem-Klasem
Analiza zawartości prasy (1983);
Słowa między ludźmi (1985, 2004);
Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci (red.) (1999);
Polskie słowa sztandarowe i ich publiczność (2002);
Nowa retoryka dziennikarska (2002);
Słownik terminologii medialnej (red.)  2006);
Raport o stanie komunikacji społecznej w Polsce, sierpień 1980-13 grudnia 1981 (red.) (2007);
O mediach i języku (2007);
Wstęp do nauki o komunikowaniu (2008).
Kieszonkowy słowniczek ortograficzny (sześć wydań, ostatnie 2005)

Więcej o dorobku naukowym Profesora Pisarka: www.obp.pl

fot.: „Gazeta Krakowska”